ГІСТАРЫЧНЫ АРТЭФАКТ
У аграгарадку Заполле мясцовы жыхар знайшоў на вуліцы артэфакт мінулага стагоддзя, які мае назву «пасадовы» знак. У Расійскай Імперыі пасадовы знак у выглядзе падвескі або бляхі, як у нашым выпадку, насілі на адзенні яго ўладальнікі ў час выканання службовых абавязкаў. Знойдзены пасадовы знак належаў лесніку маёнтка Бацэвічы.
У верхняй частцы медная бляха ўпрыгожана гербам Любіч, якім карысталіся паны Патоцкія, Русецкія, Закрэўскія, Крыжэвічы і інш., у тым ліку і род Незабытоўскіх, які меў землі і маёнтак у Бацэвічах. У дарэвалюцыйны час, як правіла, пасадовы знак нёс на сабе тлумачальны надпіс – назву пасады. Акрамя гэтага дапаўняў сабой ці замяняў форменны касцюм. Гэтыя знакі – сімвал бюракратычнай дзяржавы, у якой рэформы – сялянская, судовая і гарадская – павінны былі не столькі адчыніць шлях да развіцця прамысловасці, колькі стварыць стройную піраміду ўлады. Да рэформы знакі прыналежнасці да сістэмы мелі толькі чыноўнікі і афіцэры. Пасля яе практычна ўсе грамадзяне імперыі, прыцягнутыя да ўдзелу ў яе функцыянаванні, павінны былі “выступаць пры знаку”. І, бадай, самае галоўнае – знакамі былі надзелены мільёны сялян, уся “вярхушка” вёскі – ад валаснога старасты да вартаўніка. Гарады хутка разрасталіся і станавіліся рашаючым фактарам у пакуль яшчэ сялянскай краіне, таксама займелі сотні тысяч уладальнікаў знакаў – ад граданачальніка, суддзі, паліцэйскага да дворніка. Усе, хто атрымліваў жалаванне з гарадской казны ці ад дзяржавы, абавязаны былі “выконваць пасаду пры знаку”.
Правёўшы не адну гадзіну ў пошуку патрэбнай інфармацыі, удалося высветліць, што пасадовыя знакі былі як стандартныя па форме, так і не стандартныя. Выраблялі іх на манетных дварах, а калі іх не хапала, то ў губерніях чаканілі свае, а яны маглі адрознівацца ад агульнапрынятых.
Да стандартных адносіліся знакі: “Валасны суддзя”, “Старшыня валаснога суда”, “Памочнік старшыні валаснога суда”, “Сельскі стараста”, “Валасны засядацель”, “Валасны старшыня”, “Памочнік старшыні”, “Памочнік сельскага старасты”.
На аверсе стандартнага знака была ўказана пасада і герб губерніі. На рэверсе ў цэнтры размяшчаўся вензель імператара і дата.
На запольскай знаходцы адсут-нічае дата. Але ўдалося ўстанавіць, што на большасці пасадовых знакаў мелася дата 1889 год. Справа ў тым, што 12 ліпеня 1889 года ў Расійскай Імперыі была ўстаноўлена пасада земскіх участковых начальнікаў, якія замянілі сабой міравых суддзяў. З’явіліся таксама знакі “Паліцыя”, “Паштальён”, “Ляснік”, “Ломовой извозчик” і многія іншыя.
Аліна СУДНІК.
На здымку: Леанід Юзэфавіч Сушыцкі са сваёй знаходкай.