Танцавальная вечарына ў Бацэвічах
Полька, кракавяк, лявоніха, карагод “Свеціць месяц” і шмат іншых народных танцаў “уварваліся” ў мінулую пятніцу ў Бацэвіцкі Цэнтр культуры і вольнага часу. Закружылі, завярцелі, толькі паспявай каблукамі выбіваць у такт агнявой музыкі.
Што надарылася? Мо гісторыя павярнула назад ды сярэдневяковая вёска вярнулася з небыцця, заўладарыла? На тое было падобна. Бо і некаторыя танцоры скакалі тут у нацыянальных беларускіх строях, не стылізаваных фабрычных, а ручной работы – саматканых, традыцыйных белых, вышываных. Дарэчы, кажуць, што менавіта вопратцы абавязаны сваёй назве беларусы. Бо да сярэдзіны ХІХ стагоддзя белы колер з’яўляўся прыкметай нашага нацыянальнага адзення, што адзначалі многія вучоныя і падарожнікі. У прыватнасці, фалькларыст і этнограф П.В. Штэйн (гады жыцця 1826 -1900) так узгадваў аб сваёй паездцы ў Беларусь : “Где соберётся люд, там стоит сплошная белая стена…”
Дык што ж за свята завітала ў старажытныя Бацэвічы? То танцавальная вечарына ў мэтах захавання танцавальных традыцый раёна, якая праводзілася як се-мінар–практыкум для творчых работнікаў клубных устаноў, арганізатарам якой з’яўляецца раённы Дом культуры, а творчым натхніцелем – Жанна Ачыновіч, кіраўнік аматарскага этнаграфічнага аб’яднання “Колагод” аўтаклуба ЦКС.
У пошуках танцаў завіталі на Клічаўшчыну і знакамітыя госці – фалькларысты са сталіцы, у тым ліку ўдзельнікі танцавальнай экспедыцыі. Так, ёсць і такая экспедыцыя ў межах праекта “У пошуках народнай танцавальнай культуры”. Сярод іх – сябры грамадскага аб’яднання “Студэнцкае этнаграфічнае таварыства”: харэограф Алена Прохарава, арганізатар Клуба традыцыйнага танца “Сіта” Святлана Клепікава, музыкі капэлы “На Таку” Раман Ліхашапка, Аляксей Крукоўскі, Вераніка Анцілеўская і іншыя. Узяць хаця б Алену Ляшкевіч. Супрацоўніца Інстытута культуры Беларусі, займаецца вывучэннем нацыянальнага беларускага касцюма, з’яўляецца сябрам, кансультантам па ўсіх пытаннях захавання спадчыны на Клічаўшчыне для спецыялістаў раённага Дома культуры, мо і таму, што карані Алены – з Клічаўшчыны. Цяпер у райцэнтры жывуць яе бабуля і дзядуля, і яе вельмі цікавіць нацыянальны строй нашага рэгіёна.
Алена Прохарава, харэограф, сябар СЭТа:
– Хацелася б па-дзяліцца навіной: напрыканцы мінулага года СЭТ атрымала акрэдытацыю ЮНЕСКА і гэта міжнародная арганізацыя надала СЭТу статус эксперта па ахове нематэрыяльнай культурнай спадчыны. Сёння гэта грамадскае аб’яднанне мае офіс у Мінску і філіялы ў чатырох абласцях Беларусі. Члены арганізацыі даследуюць традыцыі народнай культуры, за гады існавання сябры СЭТа правялі больш за 20 этнаграфічных экспедыцый у розныя рэгіёны Беларусі. Працуем з фальклорам, абрадамі, рамёствамі, не проста апісваем і збіраем, але і імкнемся прадоўжыць ім жыццё, спрыяем іх перайманню, далучаючы моладзь да народнай культуры. Сёння фальклорна-этнаграфічны архіў, які сабралі ўдзельнікі СЭТа, – адзін з самых буйных у Беларусі.
На Клічаўшчыне нашы этнаграфічныя экспедыцыі пачаліся ў 2011 годзе. Летам мінулага года мы цэлы месяц працавалі ў розных вёсках раёна. І вось у гэтыя дні таксама знайшлі найкаштоўнейшыя матэрыялы. Напрыклад, у вёсцы Стары Востраў мы зрабілі відэазапісы абрадавых вясельных, жніўных, сіроцкіх песен, прыпевак і іншага. А яшчэ – танцаў падыспань, кракавяк, полька, прычым з сапраўдным багаццем такіх танцавальных рухаў, якіх сёння ўжо няма нідзе. Мы шчыра ўдзячныя за дапамогу прадстаўнікам старэйшага пакалення вёскі Ніне Аляксееўне Лебедзь, Зінаідзе Уладзіміраўне Мажуга, Аляксандры Філіпаўне Заяц і ўсім іншым носьбітам фальклору раёна, з якімі нам пашчасціла пазнаёміцца і працаваць.
Клічаўшчына – найбагацейшы край, у першую чаргу, шчодрая яе народная спадчына. Будзем яе разам берагчы, захоўваць.
Да гэтай важкай кагорты дадаліся здатныя гарманісты з Клічаўшчыны – Дзмітрый Патапавіч Русецкі з Ганчанскага (цяпер клічаўлянін) і Уладзімір Іосіфавіч Александровіч з Клічаўскіх Пасёлкаў. З мінскімі музыкантамі ў іх выйшаў такі творчы тандэм, што пад гэткую музыку хіба толькі мёртвы не пайшоў бы ў скокі.
Гасцямі свята і непасрэднымі яго ўдзельнікамі былі і носьбіты фальклорных традыцый нашага краю: Марыя Дзям’янаўна Бялова, ураджэнка вёскі Малінавае, Галіна Пятроўна Коўрык, якая нарадзілася ў вёсцы Чаравач, муж і жонка Валянціна Міхайлаўна і Васіль Мікалаевіч Нікіціны (вёска Маркаў-шчына і пасёлак Ганчанскі) і іншыя. Ім было чым падзяліцца. Так, Таццяна Курыліна са Стаялава прадэманстравала адметныя танцавальныя рухі лявоніхі, якія пераняла ад ураджэнкі вёскі Бёрда, васьмідзесяцігадовай Таццяны Рыгораўны Філімонавай.
Зоя Іванаўна Самец, ураджэнка вёскі Каўб-чанская Слабодка, згадала, як даўней у іх вёсцы ладзіліся сямейныя святы, якія без кракавяка, падыспані, лявоніхі не абыходзі-ліся, і яна таксама іх у дзяцінстве танцавала разам з бацькам. Таму і зараз ведае пра-вілы і асаблівасці танцаў іх вёскі. Была гэта госця на свяце ў нацыянальным строі, які перайшоў ёй у спадчыну ад яе прабабулі. “Гэта для мяне найвялікшая каштоўнасць, – адзначыла Зоя Іванаўна. – Апранаю гэты ўбор – і быццам адчуваю асаблівую энергетыку, падтрымку і ласку сваіх продкаў. Перадам гэты ўбор сваёй дачцэ, а ёй накажу, каб зберагла для ўнукаў і праўнукаў, бо род дае чалавеку нябачную ахову і сілу.”
Аляўціна Мікалаеўна Сідарэнка, жыхарка раённага Дома ветэранаў, прадэманстравала старадаўні вальс з пераходамі.
Кожнаму знайшлося месца на свяце беларускай традыцыі: усе разам спявалі старадаўнюю клічаўскую песню “Там у лузе зеляненькім” , на практыцы асвойвалі рухі мясцовых традыцыйных танцаў, напрыклад, танцавалі “Лысага” (другая назва танца –“Карапет”), які быў апісаны Жаннай Ачыновіч і зараз яго развучылі, уключылі ў свой рэпертуар і паказалі ўдзельнікі танцавальнага калектыву “Кантрасты” Дзмітраўскага СДК.
Тон на вечарыне задавалі то спецыяліс-ты з Мінска, то нашы землякі. Толькі варта ўважліва сачыць за рухамі танцораў, падпарадкоўвацца камандам ды патрапляць у такт музыкі.
– Полька ўлева! – камандуе Васіль Мікалаевіч Нікіцін, і ўсе танцоры павінны памяняцца партнёрамі і кружыцца ўжо ў левы бок.
– Не, не так, у “Страданіях” трэба па трое станавіцца, а рукі вось так трымаць, асобым чынам! – кансультуе сябар СЭТа Юлія Літвінава…
Танцавальная вечарына атрымалася дзіўная! Эх, каб такія паўтараліся, “прыжы-ліся” ў кожным клубе! Зазвінела, затанцавала, заспявала б родная старонка!
Матэрыялы Ніны ІЗОХ. Фота аўтара.